Deneyimler ışığında fabrika çalışması üzerine

Deneyimler ışığında fabrika çalışması üzerine

Sınıf çalışması alanında bir sıçramayı başarmak istiyoruz. İşçi sınıfı hareketiyle devrimci temellerde birleşmek, sınıfı devrime ve parti önderliğine kazanmak iddiası ile hareket ediyoruz. Bu iddiamızın kaynağı ve dayanağı, partimizin teorik ve programatik temeli ile buna uygun olarak geliştirdiğimiz politik-örgütsel çizgimizdir. Ancak sınıf hareketiyle devrimci birleşmeyi gerçekleştirebilmek için bunlar olmazsa olmaz önkoşullar olsa bile, kendi başına yeterli değildirler. Aslolan, parti politikalarımızı sınıf içinde yürüteceğimiz gündelik çalışma ile ete-kemiğe büründürmektir. Bunu olanaklı kılacak politik ve örgütsel faaliyeti örmek ve bunun üzerinden, politik bir kuvvet olarak sınıf içinde kökleşmektir.

Fabrika çalışmasının çok yönlü
stratejik önemi

İşçi sınıfıyla devrimci temeller üzerinde tarihi birleşmenin maddi zemini fabrikalardır. Politik mücadele sahnesinde sınıfı temsil edecek bir güce ve düzeye yükselmek, temelde fabrikalarda kökleşmekten geçiyor. Öte yandan, örgütsel planda da işçi sınıfı tabanına oturmadan, esası yönünden işçi sınıfının devrimci öğelerine, onlardan oluşan fabrika hücrelerine dayanan bir parti örgütü yaratmadan gerçek bir sınıf partisi olunamayacağını, yine partimizin konuya ilişkin temel değerlendirmelerinden biliyoruz. Temel çalışma alanı olarak fabrikaları almamızın gerisinde aynı zamanda bu var.

Sınıf hareketinin bugünkü zayıflığı ve içinden geçmekte olduğumuz dönemin durgunluğu göz önüne alındığında, başarmamız gereken görevlerin güçlüğü kuşkusuz daha da artmaktadır. Fakat yine de bu alanda yakaladığımız bir düzey var. Yılların çalışmasının ürünü olarak sahip olduğumuz birikim ve deneyim, partinin sınıfla devrimci birliğini örmek ve ilerletmek çabasında bize birçok avantajlar sunmaktadır. İşçi sınıfı hareketinin önderlik ihtiyacına cevap verebilecek tek gerçek partinin militanları olarak, planlı ve hedefli bir sınıf çalışmasını oturtmada üzerimize düşenleri gereğince yerine getirmek bugün bizim için en öncelikli görevdir.

Öne çıkan tüm politik gündemleri bu temelde ele almalı, çalışmamızın esasını sınıf eksenli olarak sürdürmeliyiz. Bu sorumluluk ve bilinçle hareket etmeli, tempolu bir biçimde fabrika eksenli sınıf çalışmasına yüklenmeliyiz. Bu çerçevede konumlandığımız fabrikalarda, amaca uygun plan ve hedeflerle hareket etmek durumundayız. Bu politik açıklık ve netlikle birlikte sabırlı, soluklu, kesintisiz bir faaliyeti oturtmayı gerektiriyor. Böyle bir çalışmayı oturtabildiğimiz ölçüde, işçileri kazanmak ve emeğimizin karşılığını almak zor olmayacaktır.

Fabrika çalışması, sınıf eksenli kitle çalışması alanında muazzam olanaklar sunmaktadır bize. Ciddi ve kesintisiz bir fabrika çalışması gerçek, etkili ve kalıcı bir kitleselleşmenin en verimli, güvenilir ve kalıcı yoludur. Bu çalışma oturmuş-planlanmış istikrarlı bir çizgide yürüyorsa eğer, etkisini toplumsal yaşamın her alanında güçlü bir şekilde hissettirecektir.

Bugünü sınıf çalışması alanında belli bir zorlanma yaşadığımız bir gerçekliktir. Fakat zamanla mesafe alabilmemizin yolu da, bu zorlanmayı tüm güçlüklere göğüs gererek aşmaktan geçiyor. Çalışmamızın canlılığı içerisinde karşılaştığımız sorunları bilince çıkararak somut duruma göre plan yapmak, önümüze somut dönemsel hedefler koymak, mesafe almanın bir başka temel gereğidir.

Fabrikayı iyi tanımalı, dikkatle
gözlemlemeliyiz

Planlı ve hedefli bir çalışmanın başarısı için öncelikle fabrikamızı çok iyi tanımalı, kendine özgü sorunlarına her yönüyle hakim olmalıyız. Adımlarımızı emin ve sağlam atabilmek için faaliyet yürütmenin koşullarını, güçlerimizi, güçlüklerimizi çok iyi bilmemiz gerekir. Hangi sorunlar yakıcı, hangi sorunlar üzerinden müdahalede bulunabiliriz, öne çıkaracağımız birleştirici talepler neler olmalıdır gibi soruların yanıtları alanında önden donanımlı olmalıyız. Bu sorulara tek tek yanıt verebiliyorsak eğer, bu durumda faaliyetimizi somut sorunlar üzerinden yürütebiliriz.

Somut sorunlardan yola çıkarak somut çalışmayı örmek için iyi bir gözlemci olmak şarttır. Fabrikanın bölgede taşıdığı önemi, sektördeki yerini, gelişmişliğini, ülke ekonomisine katkısını, çevre fabrikalarla bağlantısını, geçmişinden bugüne kadar uygulanan çalışma yöntemlerini, fabrika bünyesinde geçmişten bugüne gelişen olayları, tüm bunları en ince ayrıntısına kadar öğrenmek durumundayız. Bu, fabrikaya her yönüyle hakim olmamızı sağlayacaktır.

Bunun yanında patronun kimliğini ve şirketin durumun bilmek de önemlidir. Kişilik yapısından ilişkide olduğu kuruluşlara kadar her yönüyle patronu tanımak, hem hareket tarzımızı kolaylaştıracak ve hem de onu çalışma içinde teşhir etmemizde bize ek avantajlar sağlayacaktır. Patron kimdir sorusuna vereceğimiz her somut ve çarpıcı yanıt, onun şahsında sömürücü kapitalist sistemin, bu sistemdeki ağır çalışma ve yaşam koşullarının işçiler önünde teşhiri olacaktır. İşçilerin soyut algılamadaki zayıflıkları düşünüldüğünde bu sanıldığından da önemlidir. Patronun işçilere karşı aldığı somut her tutumu, fabrikada ve günlük yaşamdaki her bir adımı, her bir sözü anında somut teşhirin konusu olabilmelidir. Bu ise ancak patron iyi tanındığı ve gözlemlenebildiği ölçüde olanaklıdır.

Patron, işçilerin karşısına değişik maske ve sıfatla çıkarak, kendisine gelebilecek tepkileri önceden bastırmayı amaçlayabilmektedir. Kimi zaman “babacan”, “işçi dostu”, “vicdanlı” gibi görüntülerle, kimi zaman da “dinli-imanlı” ya da “demokrat” gibi sıfatlarla, işçiye yakınlaşmaya çalışabilmektedir. Bu gibi durumlarda patronun gerçek kimliği, hangi sınıftan olduğu, kime hizmet ettiği, işçileri daha çok sömürmek ve daha ağır çalışma koşullarına mahkum etmek için neler yaptığı, anlaşılır ve somut bir dille işçilere gösterilebilmelidir. Bu sanıldığı kadar zor değildir. Örneğin aynı patron işçilere ağır ve kötü çalışma koşullarını dayatırken babacanlığını, işçi dostluğunu tümüyle unutuvermektedir. Söz ile gerçek davranış arasındaki bu uçurumu gösterebilmeli, bunu her fırsatta işçilere anlatabilmeliyiz.

Somut sorunlar üzerinden
politik faaliyeti örmek

Fabrikada son derece ağır ve kötü çalışma koşullarına karşı mücadele yakıcı sorunlar üzerinden yürütülmelidir. Genel anlamda işçilerin karşılaştıkları sorunlar ortak ya da benzer olmakla birlikte, her bir fabrikanın kendi özgünlüğü içerisinde bazı sorunlar daha fazla hissedilir. Kimi fabrikalarda ücretlerin düşüklüğü, kimi fabrikalarda mesailerin fazlalığı ya da yemeklerin kötülüğü öne çıkabilir.

Bu anlamda biz her somut durumda, fabrikadaki can alıcı sorunu iyi bilmeli ve bu sorun üzerinden işçileri mücadele çekebilmeliyiz. Çok genel ve soyut düzeyde bir çalışma başlatırsak bu karşılığını bulmaz. Somut sorunlar üzerinden fabrika komitesi kurmak, işçileri bu sorunlardan hareketle mücadeleye ve örgütlenmeye çekmek için öncelikli olan, sorunlara çok iyi hakim olmak gerektiğidir. Örneğin sendikalaşma çalışması yürütülen bir fabrikada kurulan fabrika komitesi vurguyu örgütsüzlüğe bağlamak zorundadır. Sorunların kaynağının örgütsüzlükten geldiğini işçilere anlatmalı, birlik olmak gerektiği bilincini her işçiye verebilmelidir. İşçiler, “Evet haklısınız, ancak birlik yok ki, ben kimseye güvenmiyorum” diyorlarsa, burada çubuğu birlik olmaya ve birbirimize güvenmeye bükmeliyiz. Bu durumda önplana çıkaracağımız nokta ilk etapta birlik olma olabilmelidir.

Güvensizliklerini ve kaygılarını yenmelerini sağlamalıyız. Bireysel tepkiler ve yakınmalar örgütlü birliktelikle ve birbirine güvenle aşılabilir ancak.

İşçilerle sosyal yaşam birliği

Fabrikayı iyi tanımanın, sorunlara hakim olmanın yanında işçileri de iyi tanımak gerekir. İşçilerle fabrika içinde yan yana çalışmak yetmemektedir. Onların sosyal yaşam alanları içerisine girmek, onlarla sosyal yaşam bağı kurmak da oldukça önemlidir. Nasıl yaşıyorlar? Kültürleri, alışkanlıkları, değerleri ne? Somut gelişmeler karşısında ne düşünüyorlar, nasıl tepki veriyorlar? Aile yapıları, çevreleri, manevi dünyaları, bilinçleri nasıl? Devlete, sendikaya, partilere karşı düşünceleri ne?

Tüm bu soruların yanıtlarına sahip olabilmeli, bu temelde hemen her bir işçiyi iyi tanımalıyız. Bu iyi bir gözlemci olmanın yanında sosyal yönümüzün de kuvvetli olmasını gerektirir. Kendi dar kabuğumuzu aşmalı ve işçilerle içiçe bir sosyal yaşamda buluşup bütünleşebilmeliyiz. Onları her koldan kuşatmayı ve kazanmayı hedefliyorsak eğer, yalnızca fabrika içinde sürdürülen dar ilişki tarzını aşmalıyız. Onların günlük yaşamlarına girmeli, aramızdaki bağı sürekli kılmanın yol ve yöntemlerini ustalıkla yaratmalıyız.

Günde 9-10 saat, bazen 13-14 saat onlarla çalıştığımız halde günlerce yüzünü göremediğimiz işçiler olabiliyor. Patronlar böl-parçala-yönet taktiği ile işçilerin diyalog kurmasını engellemek için her türlü yönteme baş vurdukları içindir ki işçilerle kaynaşmak, görüşmek, tartışmak fabrika içinde çoğu kere pek mümkün olmayabiliyor. Öyle bir tarz izliyorlar ki, yemek saatleri bile farklı farklı olabiliyor. Vardiya sistemi ile, yöresel, mezhepsel, etnik farklılıklar ile birliğin ve örgütlenmenin önüne geçiyorlar. Çalışma esnasında hissettirilen psikolojik baskı, tehdit, yasaklar zinciri gibi yöntemler de buna eklenince, işçilerin birbirinden yalıtılarak diyaloga girmesinin engellenmesi hiç de zor olmuyor.

Bunun için de işçilerle fabrika dışında diyaloga girmek, gerek oturdukları mekanlarda gerekse semtlerinde onlarla kaynaşmayı sağlamak çok önemlidir. Onlarla birlikte geçirilen her anı yaratılıcılıkla kullanmalı, zamanın her dakikasını onları mücadele çekmek noktasında tartışmalarla geçirmeliyiz. Fabrika içinde yemek ve dinlenme paydoslarını iyi değerlendirmeli, servis beklerken, servisle giderken sorunlar üzerine ya da ülke gündemi üzerine tartışmalara girebilmeli, onların düşüncelerini alabilmeliyiz. Örmeğin birlik ve dayanışmayı pekiştirmek, kaynaşmayı sağlamak için düğün, cenaze, hastalık, piknik vb. olayları iyi değerlendirebilmeliyiz. Acıları ve mutlulukları paylaşmak hem dostluk ilişkilerini pekiştirecek, hem de örgütlü çalışmaya ve birlik olmaya katkı sunacaktır.

Sosyal kişiliğin önemi

İşçilerin günlük yaşamının içerisinde erimek çok yönlü bir sosyal kişiliğe sahip olmayı gerektiriyor. Çalışma tarzımızı işçilerle sürekli ilişki kuracak şekilde planlamalıyız. Fabrikamızdaki ilişkiyi mümkün mertebe fabrika dışına taşımalıyız.

Onların dünyasına girdiğimiz zaman kaynaşmayı daha rahat sağlıyor ve en önemlisi, onların fabrika dışında yaşadığı sorunları da doğrudan gözlemleyebiliyoruz. Üretim içerisinde bu sorunları onlarla birlikte doğrudan biz de yaşıyoruz. Üretim alanı dışında da onların sorunlarının paylaşımcısı olmak, onlarla içiçe yaşamak, iç dünyalarını anlamak çok önemlidir. Onların yaşadıkları ortamdan kendimizi soyutlamamak için ev ziyaretlerine gitmeli, birlikte kültürel-sanatsal faaliyetlere katılmalıyız. Bunun üzerinden ideolojik-politik duruşumuzla onları kuşatarak dönüştürmeli, kazanmalıyız.

Kurulacak ilişki tarzında önemli olan bir nokta da kişiliğimiz ve davranışlarımızla onlara örnek olmaktır. Samimiyetle ve özgüvenle hareket ettiğimizde işçiler için çekim merkezi olabiliyoruz. Sıcaklığımızı ve samimiyetimizi hissettirdiğimizde bize sorunlarını anlatmakta tereddüt etmiyorlar. Aile sorunlarını, iç dünyalarını rahatlıkla bize açabiliyorlar. İlk temasta bir pozitif etki yaratabiliyorsak, kişiliğimiz onlara güven veriyor demektir.

İşyerinde güvenilir, aranan sevilen örnek bir kişilik olmaktır, bizim için önemli olan. Gerisi ilişkileri dönüştürme ve eğitmedeki yeteneğimize, kapasitemize, ustalığımıza bağlıdır. Olaylara veya sorunlara karşı net tutum aldığımızda, bunun bir devrimci kişilik ve kimliğin yansıması olduğu hissettirmek zorundayız onlara. Özellikle devrimcilere karşı oluşan önyargı ve düzenin bilinçleri bulandıran propagandası, bizim daha hassas ve titiz davranmamızı zorunlu kılıyor.

Politik faaliyet üzerinden
işçileri eğitmek

Somut sorunlar üzerinden ilişki kurduğumuz işçilerin eğitimi, dönüştürülmesi politik çalışmamızın esasını oluşturmaktadır. İşçilerle kurduğumuz her türlü ilişki onları politikalarımız etrafında çeper yapma ya da kadro haline getirme amacına hizmet etmelidir. Temel amacımız fabrikanın somut sorunları üzerinden çalışmaya çektiğimiz işçilerden zamanla bir fabrika hücresi kurmak ve ilişkileri tanımlı hale getirmektir. İleri çıkan işçilerin ideolojik-teorik olarak bilinçlenmelerini sağlamak için yayınlarımızı etkin bir şekilde kullanabilmeliyiz.

Bunun dışında etrafımızdaki en geniş işçi arkadaşları esnek araçlar kullanarak bir araya getirmeli ve somut sorunlar üzerinden yürütülen bir çalışmada onları eğitmeliyiz. Her bir işçiyi verebileceği katkılar, sunabileceği olanaklar üzerinden değerlendirebilmeliyiz. “Bundan bir şey olmaz” mantığını mahkum etmenin yolu, işçilerin görev ve sorumluluk almalarını sağlamaktan geçiyor. Söz konusu olan bir sendikalaşma çalışmasıysa eğer, çevremizde bulunan güvendiğimiz işçilere küçük görev ve sorumluluklar vererek onları işe sevk etmemiz ve bu çalışma içerisinde eğitmemiz gerekiyor. İnsanları bir işe koşturmanın en iyi yolu onların da bir şey vermelerini sağlamaktır.

Somut bir faaliyet üzerinden işçileri eğitmekte aceleci davranmamak, ancak bir o kadar da süreyi uzatmamak gerekir. Örneğin sorunları konuşup tartışıyoruz, çözüm noktasında bir ortaklık yakalıyoruz. Tam da bu noktada, işçileri somut çalışma üzerinden bir çalışma grubuna dahil etmek refleksini gösterebilmeliyiz. Bu sendikalaşma çalışması yürütülen bir fabrikada fabrika komitesi olabilir, eğitim grubu olabilir, hatta bir şiir grubu bile olabilir. Temel hedef zamanla hücre-birim kurmaktır elbette. Biz ilişkilerimize bu amaçla bakarız. Ancak bunun altyapısını hazırlamak uzun soluklu ve yoğunlaşmayı gerektiren bir çalışma olduğu için bu konuda aceleci davranmamalıyız. Dostluk-arkadaşlık ilişkilerinin zaman geçirilmeden politik düzeye çıkarılması, bunun kendiliğindenliğe bırakılmaması gerekir. Buna ilişkin olarak önümüze hedef koymamız önemlidir.

Sendikalaşma çalışması sırasında örgütlemeye çalıştığımız ilişkilerin bilinçlerini dar ekonomik taleplerle sınırlandırma hatasına düşmemeliyiz. İlişkileri politikleştirmek ve politik faaliyete kazanmaktır asıl amaç. Bu anlamda çevremizdeki somut ilişkilere yaklaşırken ilerisini düşünebilmeliyiz. Doğal arkadaşlık-dostluk ilişkimiz çok iyidir, ancak bu yetmiyordur. Bunun ötesine geçmek için her işçi üzerine gerekirse haftalarca aylarca yoğunlaşarak onları politik olarak eğitmeliyiz. Bire bir ya da grup olarak eğitmek ve çalışma üzerinden dönüştürerek kazanmak fabrikanın canlı atmosferi içerisinde olanaklar sunuyorsa da bu yetmemektedir. Dışarıdan mutlaka temas noktaları yakalayarak düzenli görüşmeler yapabilmeli, belirlenmiş konular üzerine tartışmalar düzenleyebilmeliyiz. Düzenli olarak yayınlarımızı takip ettirmeli ve bunun üzerinden bilinçlerini açabilmeliyiz.

Fabrikanın somut yakıcı sorunları üzerinden işçileri eğitmek, bilinçlerini açmak kendi taleplerimiz ekseninde yürütülen bir politik çalışmayla birleştiriliyorsa eğer karşılığını da bulabiliyor. Her somut soruna karşı somut taleple/taleplerle işçileri örgütlenmeye çekebilir, harekete geçirebiliriz. Kendi başına soyut bir propaganda-ajitasyon çoğu durumda bir karşılık bulmuyor.

Çoğu zaman işçiler politik bilinç olarak geri ve zayıf olarak tanımlanıyorlar ve bundan, bunlarla bir şey olmaz sonucu çıkarılıyor. Oysa tam da bu aynı işçiler kendi can damarlarına basıldığında beklenmedik bir patlama yaşıyorlar. Sorunlara karşı bireysel tepki ya da öfke ortaya koyarak bir arayış içerisine girebiliyorlar. Burada öncünün rolü çok önemlidir. Sorunlardan hareketle güçlü bir taban çalışması yaparak, bireysel tepki ve öfkelerini örgütlü karşı koyuşa çevirmektir buradaki görev. Yerinde ve zamanında müdahale ile işçileri birim ya da komitelerde örgütlü mücadeleye çekmektir.

Her bir yakıcı sorun, ustalıkla işlendiğinde, işçileri harekete çekmede ve örgütlülüğü sağlamada bir araç olabiliyor. Örneğin bir fabrikada fazla mesailer üzerine işçilerle tartışırken, işçiler fazla mesailere ücretlerin azlığından dolayı karşı çıkmıyor, tersine yararı olacağını söylüyorlar. Bir süre sonra işçiler haftalarca üstüste zorunlu mesailere bırakılıyor. İşte o zaman aynı işçiler, fazla mesailerin yarattığı ağır psikolojik ve fizyolojik tahribatın da etkisiyle, mesailere karşı çıkmaya başlıyorlar. Fazla mesailer üzerine önden yapılan propaganda, bu sorun somutta yaşandığında bir anda etkisini hissettiriyor ve karşı koyuş şeklinde işçileri harekete geçirebiliyor.

Yakıcı sorunlar ve somut gelişmeler üzerinden teşhir ve ajitasyonun güçlü kılınması, taleplerimizle formüle edilen politik çalışmayla bütünleştirilmesi çok da zor değildir. Ağır ve kötü çalışma koşulları, fabrikanın canlı atmosferi, bunun olanağını fazlasıyla sunuyor. Önemli olan; biz partili öncü işçilerin politik bir açıklık ve netlikle, deneyimlere de dayanan bir kavrayış zenginliği ile donanımlı ve yeterli hale gelmesidir. Çalışmaya ilişkin her türden deneyimlerimizin toparlanması ve yayınlarımız aracılığıyla tüm partiye sunulmasıdır. O zaman çok şeyin daha da kolaylaşacağını, sınıf içinde parti çalışmasının yeni bir güç ve canlılık kazanacağını hep birlikte görebileceğiz.

(Ekim, Sayı: 232, Aralık 2003)