Logo

Klasik burjuva devrimleri üzerine eğitim programı


(Burada sunduğumuz metin, TKİP Merkez Komitesi tarafından Eylül 2016 tarihinde parti örgütlerine sunulmuş Partiye Rapor’un 6. alt başlığıdır…
Birkaç teknik müdahale dışında burada sunulan metnin orijinal biçimidir…)

MK, partide Ekim Devrimi’nin 100. yılı konulu inceleme ve eğitim çalışmasına, klasik burjuva devrimleriyle başlamayı birçok açıdan amaca uygun bulmuştur. Klasik burjuva devrimleri, özellikle de Büyük Fransız Devrimi, yanısıra 1640 İngiliz Devrimi, genel olarak devrimi anlamakta vazgeçilmez tarihsel kaynaklardır. Başta Marksizm’in kurucuları olmak üzere bütün ciddi devrimciler bu devrimlerden en iyi biçimde öğrenmeye çalışmışlardır. Devrimleri zorunluluk haline getiren tarihsel-toplumsal koşullar, devrimlerin gerçekleşme ve gelişme mantığı, iç süreçleri ve başlıca gelişim aşamaları, devrim süreci içinde sınıflar ve sınıfsal davranışlar, biçimleri, araçları, yöntemleri ve çeşitli düzeyleriyle sınıf mücadeleleri, farklı ya da çatışan düşünsel ve siyasal eğilimlerin sınıfsal mantığı vb. bir dizi açıdan, klasik burjuva devrimleri devrim ufkumuzun genişlemesine ve kavrayışımızın derinleşmesine, tarihsel bir derinlik kazanmasına yarayan zengin bir eğitim malzemesi sunarlar. Bu, burjuva devrimleri çağına son vererek proletarya devrimleri çağı başlatan Sosyalist Ekim Devrimi’ni daha tam ve derinlemesine anlamanın da temel önemde bir önkoşulu ve olanağıdır.

Bu çerçevede asıl konumuz, anmış bulunduğumuz gibi, 1640 İngiliz Devrimi ile 1789 Fransız Devrimidir. Okuma programı kapsamında önereceğimiz kaynaklar da bunlarla ilgili olacak. Fakat yanısıra, ilk burjuva cumhuriyetini ortaya çıkaran Hollanda Devrimi ile Amerikan Bağımsızlık Savaşı konusunda genel bir fikir edinmek de yararlı olacaktır.

İngiliz ve Fransız devrimleri hakkında dünya ölçüsünde konularının uzmanı kabul edilen iki marksist yazarın Türkçe’ye çevrilmiş eserlerine sahip olmamız bu inceleme için çok büyük bir şans ve kolaylıktır.

1640 İngiliz Devrimi konusunda Christopher Hill’in ve 1789 Fransız Devrimi konusunda Albert Soboul’un klasikleşmiş kitaplarına sahibiz. Her iki yazarın da ele aldıkları devrimlere ilişkin olarak Türkçe’de birden fazla kitapları var. Biz bunları öncelik sırasına göre önereceğiz.

Aynı konularda troçkist eğilimli iki İngiliz marksist yazarın, Chris Harman ile Neil Faulkner’in, dünya tarihi konulu iki kitabının ilgili bölümleri ile Sovyet yazarı N. V. Yeliseyeva’nın Yakın Çağlar Tarihi başlıklı kitabının ilgili bölümleri, sözkonusu devrimlere ilişkin genel ve özlü bir fikir edinmek bakımından yararlı ve güvenilir kaynaklardır.

Yanısıra Fransız Devrimi konusunda marksist tarihçi Eric Hobsbawm ile kendine özgü bir anarşist eğilime sahip Murray Bookchin’in çalışmalarından da yararlanılabilir.

Klasik burjuva devrimlerinin genel koşulları ve tarihsel panoraması için öncelikle bir fikir edinmek ve konuyu nispeten daha geniş bir tarihsel sahne üzerinden görebilmek için, adını andığımız İngiliz yazarlar ile Sovyet yazarına ait kitapların ilgili bölümleriyle başlamak her bakımdan amaca daha uygun olur:

- Yakın Çağlar Tarihi, N. V. Yeliseyeva, Yordam Kitap: İlk 7 bölümü oluşturan ilk 99 sayfa...

- Halkların Dünya Tarihi, Chris Harman, Yordam Kitap: Dördüncü Kısım’dan 2. ve 3. Bölümler (sayfa: 176-219). Altıncı Kısım’dan ilk 4 Bölüm (sayfa: 261-312)

- Marksist Dünya Tarihi, Neil Faulkner, Yordam Kitap: 7. ve 8. Bölümler (sayfa: 135-181)

Bu üç kaynak bir arada klasik burjuva devrimleri konusunda genel çizgiler içinde bir fikir edinmek için yeterlidir. Fakat bunu 1640 İngiliz Devrimi ve 1789 Fransız Devrimi üzerine klasikleşmiş uzman incelemelerle birleştirmek gerekir.

1640 İngiliz Devrimi konusunda Christopher Hill’in aynı adı taşıyan (1640 İngiliz Devrimi) kitabını (Kaynak Yayınları), 1789 Fransız Devrimi konusunda ise Albert Soboul’un Fransız Devriminin Kısa Tarihi (İnter Yayınları) kitabını önereceğiz. Her iki yazar da konularında uzman ünlü birer marksist tarihçidir ve dolayısıyla kitaplarına genel bir güvenle bakabiliriz.

Yukarda verilen bölümlerin yanısıra bu iki kitabı her yoldaş mutlaka incelemelidir ve klasik burjuva devrimleri hakkında asgari bir fikir edinmek için bunlar yeterlidir.

Fakat konuyu daha ayrıntılı incelemeye istekli olan ya da bu konuları çeper güçlerimize yönelik eğitim toplantılarında sunmak üzere görev alacak olan yoldaşlar için ek önerilerde bulunacağız.

1640 İngiliz Devrimi konusunda Christopher Hill’in Türkçe’de iki önemli kitabı daha var. Bunlardan İngiltere’de Devrim Çağı 1603-1714 başlığı taşıyanı (İletişim Yayınları), İngiliz Devrimini daha geniş bir tarihsel zaman dilimi içinde, devrimi önceleyen ve izleyen süreçler kapsayacak biçimde ele alıyor. Devrim sürecinin ekonomik, sosyal, siyasal, ideolojik, dinsel ve kültürel yönlerini zengin ayrıntılarla inceliyor. İkincisi ise, İngiliz Devrimi’nin tayin edici döneminde öne çıkan ve önemli roller oynayan alt sınıflara dayalı eşitlikçi ve özgürlükçü akımların ayrıntılı olarak incelendiği Dünya Altüst Oldu kitabıdır (İletişim Yayınları).

(…)

1789 Fransız Devrimi konusunda ise Albert Soboul’un 1960’lı yılların sonunda Cem Yayınevi’nden çıkan 1789 Fransız İnkılabı Tarihi kitabını önereceğiz. Bu kitap Fransız Devrimi konusunda usta işi gerçek bir hazinedir ve kendi başını konuya ilişkin tüm öteki kitapları incelemeyi gereksiz kılacak denli kapsamlı ve değerlidir. Sözkonusu kitap 745 sayfayı bulacak denli hacimlidir, fakat okunması rahat bir kitaptır.

Konuya ilişkin ileri düzeyde incelemeler için bile bu kadarı yeterlidir. Buna rağmen ek incelemelere ilgi duyan ve zaman ayırabilecek durumda olan yoldaşlar için daha önce sözünü ettiğimiz iki yazarı önerebiliriz. Fransız Devrimi konusunda Eric Hobsbawm’ın Devrim Çağı 1789-1848 (Dost Kitabevi) kitabını, 16. yüzyıl sonrası burjuva devrimlerinin tümü içinse, Murray Bookchin’in Köylü İsyanlarından Fransız Devrimine (Dipnot Yayınları) kitabını... Bu ikinci yazarın tarihsel olayları kendine özgü ideolojik eğilimlere uygun biçimde yorumlamaya çok özel bir eğilim duyduğunu hatırlatmıştık. Fakat anılan kitabı zengin bir materyal içerdiği için incelenmeye fazlasıyla değer.

Son bir yıl içinde Türkçe’de Fransız devrimi üzerine bir dizi yeni kitabın peş peşe yayınlandığını görüyoruz. Bunlardan en önemlisi, yine uluslararası üne sahip bir marksist tarihçi olan Georges Lefebvre’ın Fransız Devrimi başlıklı eseri (Hil Yayınları). Henüz inceleme olanağı bulamadığımız bu çok hacimli kitabın konuya ilişkin klasikleşmiş bir eser olduğunu biliyoruz. Doğal olarak incelenecek kitaplar içinde anılabilir. Ama aynı ekole dahil, Georges Lefebvre ile yıllarca birlikte çalışmış ve kendi eserini de onunkinden daha sonra kaleme almış bulunan Albetrt Soboul’un anmış bulunduğumuz hacimli eserinden sonra bu çok gerekli olmayabilir de.

(…)

Burjuva devrimleri tarihine ilişkin kaynakları bilinçli olarak 19. yüzyıl, daha somut olarak 1848 Devrimleri öncesiyle sınırladık. Devrimler tarihi açısından kendine özgü bir geçiş dönemi olan 19. yüzyıl devrimlerini ayrı bir konu olarak daha sonra önereceğiz.

(…)

Eylül 2016


Üste